آنچه پیش روی شماست داستان حیات پنج دیکتاتوری است که با مشاهدهی مشکلات بسیار که جامعه را به ورطهی نیستی کشانده بود، در پی نجات ملت، پای به عرصهی سیاست گذاردند. این پنج تن اگرچه در آغاز با نوید خلق جامعهای آرمانی قدرت را قبضه کردند، بعدها با سرکوب مخالفان و از میان بردن تمامی مظاهر آزادی، راه دیکتاتوری در پیش گرفتند. با وجود این، دیری نپایید که دموکراسی که به بهای سقوط جامعه به پرتگاه نابودی افتاده بود، با مداخلهی عواملی چند، از جمله آگاهیهای مردمی، دیگربار جایگاه خود را بازیافت و جامعه با برانداختن دیکتاتور، به منزلت حقیقی خود بازگشت.
اثر حاضر که با هدف تبیین سیر دیکتاتوری پدید آمده، نخست شرایط زمینهساز ظهور دیکتاتور را بررسی مینماید. آنگاه فرایند قدرتگیری، اقدامات دیکتاتور، تبعات آن و نهایتاً برافتادن او را تشریح میکند. باشد که مطالعهی این سیر تاریخی سبب رشد آگاهیهای اجتماعی شده، جهان دیگربار عرصهی «ظهور دیکتاتور و سقوط دموکراسی» نگردد.
استعمار در لغت به معنای طلب عمران و آبادی است. این واژه زمانی بر سر زبانها افتاد که اروپاییها اعلام کردند هدفشان از رفتن به آفریقا، آمریکای لاتین و آسیا آباد کردن این نواحی و متمدن ساختن مردمان آنهاست. تاریخ اما ثابت کرده است که مفهوم لغوی استعمار کجا و مفهوم عملی آن کجا. چون هر زمان استعمار قدم به درگاهی گذاشت، آبادی از پنجره رخت بست و رفت. اکنون با فرض مفهوم نخست، تاریخ آغاز استعمار را باید از قرن ۱۵ و ۱۶ میلادی دانست که امپراتوری بریتانیا در ۱۵۹۹با تأسیس کمپانی هند شرقی، پایههای سلطهی استعماری خود بر مناطق زرخیز جنوب آسیا را تحکیم کرد و ازآنپس، تمامی عملیات استعماری و روابط سلطه گرانه ی خود با ملل جنوب آسیا را از طریق این کمپانی به پیش برد.
پس از بمباران هیروشیما و ناکازاکی، همه ساکنان کره خاکی متوجه شدند که بشر وارد عصری تازه و خوفناک شده است. به گفته نویسندگان این کتاب، بشر امروز نیز در آستانه لحظه ای شبیه همان دوران و با همان پیامدهای احتمالی قرار دارد اما دوره کنونی غیر قابل پیش بینی تر و مه آلودتر است.
قدرت روزافزون هوش مصنوعی با گستره ای حیرت انگیز از کارکردهای نظامی و غیرنظامی، به چاقویی دو لبه شبیه شده است. نویسندگان کتاب برای توضیح تاثیرات احتمالی هوش مصنوعی در حیات آینده بشر، نقبی به گذشته نه چندان دور می زنند: راه آهن که در جنگ جهانی اول نیروها و تدارکات را به خطوط مقدم می برد، هم کاربرد نظامی داشت و هم کاربرد غیر نظامی؛ می توانست به راحتی گسترش یابد اما به خودی خود تهدید کننده نبود. همچنین فن آوری هسته ای که دوران جنگ سرد براساس آن تعریف می شود، می توانست دارای اهداف جنگی یا صلح آمیز باشد و اگرچه دارای نیروی مخرب عظیمی بود، نمی توانست به راحتی گسترش یابد.اما هوش مصنوعی این پارادیم را می شکند زیرا از هر سه این ویژگی ها برخوردار است؛ به وضوح دارای کاربرد دوگانه (نظامی و غیر نظامی) است، به راحتی قابل توسعه و قابل کاربرد است و همزمان قدرت تخریب بسیار زیادی دارد.
من این كتاب را با این باور خوشبینانه نوشتم كه ما انسانهای نوین محكوم به این نیستیم كه در یك وضعیت فروپاشی و بیمعنایی مزمن به سر ببریم. در بستر توفان آفرینشگر مدرنیتهء یك داستان پیدایش جهانی و تازه در حال آشكارشدن است كه همچون داستان پیدایش سنتی پر از معنا و حیرت و راز استء اما براساس تحقیقات علمی نوین و با پیروی از قواعد بسیار نوشته شده است. این داستان هنوز فاصله زیادی تا كامل شدن داردء شاید حتی به خاطر آن مجبور باشیم كه تفكرات داستانهای پیدایش قدیمیتر در مورد نحوه گذران یك زندگی خوب و قابل تحمل را هم در آن ادغام كنیم. ولی این داستان ارزش مطالعه داردء چرا كه بر میراث جهانی متشكل از اطلاعات و دانش كاملا بررسی شده تكیه میكند و اولین داستان پیدایشی است كه تمام جوامع و فرهنگهای انسانی سراسر جهان را در خود جای میدهد. این یك پروژه جمعی جهانی است.
فیس بوک امروزه بیش از 2 میلیارد کاربر فعال در سراسر جهان دارد و علاوه بر این که در عرصه فناوری دارای تاثیرات زیادی بوده، اثرات قابل توجهی در حوزه فرهنگی، اجتماعی و سیاسی در سراسر جهان بر جای گذاشته است.
کتاب «تاثیر فیس بوک: سرگذشت شرکتی که تمام دنیا را به وصل کرد» [The Facebook effect : the inside story of the company that is connecting the world] به قلم «دیوید کرک پاتریک» [David Kirkpatrick] با هدف واکاوی این تاثیرات به رشته تحریر درآمده است. نویسنده این کتاب یکی از گزارشگران برجسته حوزه فناوری است او در این اثر، مسیر پر پیش و خم پیموده شده توسط فیس بوک از ماجرای خلق آن تا موفقیتها و خطاهایش، از گذشته تا آیندهاش را مورد توجه قرار داده است.
کتاب با یک مقدمه کوتاه آغاز میشود. مقدمهای که به تغییرات نام فیس بوک به متا پس از انتشار و ترجمه کتاب توسط زاکربرگ اشاره میکند. تغییر نامی که تنها مربوط به ادغام فیس بوک با واتس آپ و اینستاگرام نیست بلکه منعکس کننده بلندپروازیهای این شرکت برای ساخت متاروس به جای یک سرویس رسانه اجتماعی است بنابر روایت کتاب: «متاورس دنیای دیجیتال جدید است که به زودی جهان را فرا میگیرد و مفهوم زمان و مکان را برای ما تغییر میدهد. در حال حاضر ما از طریق اینترنت به وسیله یک صفحه نمایش به دنیای مجازی وصل میشویم اما در متاورس، مثل یک خواب متفاوت با تمام ذهن در این فضای مجازی شناور میشویم. در متاورس افراد از سراسر جهان میتوانند از طریق یک شبکه به هم متصل شوند، هم زیستی کنند و به مبادله داراییهای مجازی بپردازند. فعالیتهایی مانند کنفرانس ویدیویی، ارزهای دیجیتال، رسانههای اجتماعی، ایمیل، پخش زنده، هوش مصنوعی، واقعیت مجازی، بینایی کامپیوتر و غیره همگی بخشی از متاورس هستند.»
از مقدمه کتاب که بگذریم این اثر از یک پیشگفتار و هفده فصل اصلی تشکیل شده است. در پیشگفتار کتاب نویسنده تمرکز خود را به بیان نمونههایی از تاثیرات فیس بوک در سیاست(نمونه کلمیبا) قرار داده است تا پیش از بیان تاریخی سرگذشت فیس بوک نمونههایی از تاثیرات آن را برای خوانندگان شرح دهد. او در مورد ظرفیتهای سیاسی این شبکه اجتماعی مینویسد:«هرچند فیس بوک به عنوان یک ابزار سیاسی طراحی نشده است اما افرادی که آن را ایجاد کردهاند شاهد ظرفیتهای عجیب و غریب آن هستند. در طول چند هفته اولی که فیس بوک در دانشگاه هاروارد در سال 2004 ایجاد شد، دانشجویان شروع به نشر نظرهای سیاسی خود از طریق جایگزینی عکس پروفایل خود با یک نوشته سیاسی شدند. داستین موسکویتز یکی از موسسان فیس بوک در این باره میگوید:«افراد از فیس بوک برای ابراز هر آنچه که فکر میکنند مهم است، استفاده میکردند. این امر حتی شامل زمانهایی میشد که آنها از یک موضوع کوچک در دانشکدههای خود ناراحت میشدند». مردم به طور درونی احساس کردند که این ابزار برای آن طراحی شده است که آنها احساس و هویت واقعی خود را به صورت آنلاین به منصه ظهور برسانند، بخشی از این هویت همان احساسها و دیدگاههای آنها درباره مسائل روز بود.»
نویسنده در ادامه و در هفده فصل اصلی کتاب با زبانی روایی و داستانی، نقطه آغاز خود را از مارک زاکربرگ و خلق فیس بوک در خوابگاه دانشگاه هاروارد آغاز میکند و در پایان و با ترسیمی از آینده این شرکت به پایان میرساند. هر چند در زمان نگارش این کتاب هنوز تعداد کاربران فیس بوک 500 میلیون نفر بوده و ادغام و تغییر نام آن به متا صورت نگرفته بوده است، اما روایت کتاب از روند تغییرات و ماجراهای تاسیس و گسترش این شبکه اجتماعی خواندنی و قابل توجه است. علاوه بر این نویسنده به چالشهای پیش روی فیس بوک در آینده از جمله مسائل مربوط به حفظ حریم خصوصی نیز بی توجه نیست.
در نهایت نویسنده کتاب خود را با بخشی کوتاه با نام پسنویس به پایان میرساند و در بخشی از آن مینویسد: «تاثیر اجتماعی فیس بوک همچنان در حال گسترش است. برای بسیاری از مردم بالغ در سراسر جهان فیس بوک توانسته روابط گذشته را از نو زنده کند. جان وایسبلت، مشاور بازاریابی در آستین تگزاس در مطلبی که در صفحه فیس بوکی که من برای این کتاب در شبکه ایجاد کرده بودم، واژه سرگشتگی فیسبوکی را به کار برد. منظورش از این کلمه احساسی بود که به او در لحظه یافتن یا دیدن تصویری از دوستان قدیمی دست میدهد. و برای کسانی که به دنبال عشق هستند، فیس بوک فرصتی برای یک بار تلاش کردم میدهد.»
کتاب «تاثیر فیس بوک» به قلم دیوید کرک پاتریک با ترجمه آسا گودرزی با شمارگان 300 نسخه در 559 صفحه و قیمت 100 هزار تومان توسط انتشارات میان در اختیار علاقهمندان قرار گرفته است.